Vườn quốc gia Yellowstone

Mạch nước phun lớn, mạch nước phun lớn nhất Yellowstone, có thể phun cột nước sôi cao hơn 150 foot vào không khí

Vườn quốc gia Yellowstone là một vườn quốc gia Hoa Kỳ nằm ở các bang phía tây Wyoming, Montana và Idaho của Hoa Kỳ được thành lập ngày 01 tháng 3 năm 1872. Yellowstone là vườn quốc gia đầu tiên và xưa nhất thế giới, phần lớn ở góc phía đông của Wyoming. Yellowstone nổi tiếng với các loài động vật hoang dã và các điểm địa nhiệt, đặc biệt là mạch nước phun Old Faithful. Ở đây có một số kiểu hệ sinh thái, như kiểu rừng cận núi cao là chủ yếu.

Tìm hiểu

Lịch sử

Yellowstone là nơi kết thúc phía đông bắc của bình nguyên sông Snake, một vòng cung lớn hình chữ U qua các dãy núi trải rộng từ Boise, Idaho khoảng 640 km (400 dặm Anh) về phía tây. Đặc trưng này đi theo hành trình của mảng Bắc Mỹ trong suốt 17 triệu năm gần đây do nó bị chuyển vận bởi kiến tạo địa tầng ngang qua điểm nóng lớp phủ tĩnh. Cảnh quan của Vườn quốc gia Yellowstone ngày nay là biểu lộ gần đây nhất của điểm nóng này phía dưới lớp vỏ Trái Đất.

Hõm chảo Yellowstone là hệ thống núi lửa lớn nhất tại Bắc Mỹ. Nó được gọi là "siêu núi lửa" do hõm chảo được hình thành từ các vụ phun trào nổ cực lớn. Hõm chảo hiện tại được tạo ra từ vụ phun trào biến cố địa chất diễn ra khoảng 640.000 năm trước, trong đó giải phóng 1.000 km³ (240 dặm khối Anh) tro, đá và các vật liệu đá mảnh nhiệt. Vụ phun trào này mãnh liệt hơn phun trào núi St. Helens 1980 tới 1.000 lần. Nó tạo ra một miệng núi lửa sâu tới 1 km (0,62 dặm Anh) và kích thước 85 x 45 km (52 x 28 dặm Anh) và ngưng đọng thành Lava Creek Tuff, một thành hệ địa chất đá túp cố kết. Vụ phun trào mãnh liệt nhất đã biết, diễn ra khoảng 2,1 triệu năm trước, phun ra 2.450 km³ (588 dặm khối Anh) vật liệu tro núi lửa và tạo thành thành hệ đá gọi là Huckleberry Ridge Tuff và tạo ra hõm chảo Island Park. Vụ phun trào nhỏ hơn phóng ra 280 km³ (67 dặm khối Anh) vật liệu khoảng 1,2 triệu năm trước, tạo thành hõm chảo Fork Henry và ngưng đọng thành Mesa Falls Tuff.

Cả ba vụ phun trào cao đỉnh này đã giải phóng một lượng lớn tro và che phủ phần lớn miền trung Bắc Mỹ, với tro bụi rơi xuống cách xa đó hàng trăm dặm. Lượng tro bụi và khí giải phóng vào khí quyển có lẽ đã gây ra những tác động đáng kể tới các kiểu mẫu thời tiết thế giới và dẫn tới sự tuyệt chủng của nhiều loài, chủ yếu tại Bắc Mỹ.

Cảnh quan

Khoảng 96% diện tích đất dai của vườn quốc gia Yellowstone nằm trong bang Wyoming. Khoảng 3% thuộc lãnh thổ bang Montana và khoảng 1% còn lại thuộc bang Idaho. Vườn quốc gia này dài khoảng 102 km (63 dặm Anh) theo chiều bắc-nam và 87 km (54 dặm Anh) theo chiều đông-tây. Với diện tích 898.317 ha (2.219.789 mẫu Anh), Yellowstone lớn hơn cả cả hai bang là đảo Rhode và Delaware cộng lại. Sông và hồ chiếm 5% diện tích đất, với khu vực chứa nước lớn nhất là hồ Yellowstone có diện tích 35.220 ha (87.040 mẫu Anh). Hồ Yellowstone sâu tới 122 m (400 ft) và có 177 km (110 dặm Anh) đường bờ hồ. Nằm ở cao độ 2.357 m (7.733 ft) trên mực nước biển, hồ Yellowstone là hồ nằm ở độ cao lớn nhất tại Bắc Mỹ. Rừng chiếm 80% diện tích đất đai của vườn, phần lớn diện tích còn lại là đồng cỏ.

Đường phân chia lục địa của Bắc Mỹ chạy chéo qua phần tây nam của vườn. Đường phân chia này là một đặc trưng địa hình chia tách các lưu vực chia nước của Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Khoảng một phần ba vườn nằm ở phía tây của đường phân chia này. Nơi phát sinh của các sông Yellowstone và sông Snake là gần nhau nhưng trên hai mặt đối diện nhau của đường phân chia này. Kết quả là nước của sông Snake chảy tới Thái Bình Dương trong khi nước của sông Yellowstone lại chảy tới Đại Tây Dương thông qua vịnh Mexico.

Vườn nằm trên cao nguyên Yellowstone, với độ cao trung bình là 2.400 m (8.000 ft) trên mực nước biển. Cao nguyên này có ranh giới ở gần như mọi mặt là các dãy núi của dãy núi Trung Rocky, với độ cao từ 2.743 tới 3.352 m (9.000-11.000 ft). Điểm cao nhất trong vườn là đỉnh Eagle cao 3.462 m (11.358 ft) và điểm thấp nhất là dọc theo lạch Reese (1.610 m hay 5.282 ft). Các dãy núi cận kề như dãy núi Gallatin ở phía tây bắc, dãy núi Beartooth ở phía bắc, dãy núi Absaroka ở phía đông và dãy núi Teton cùng dãy núi Madison ở phía tây nam và tây. Đỉnh núi nổi bật nhất trên cao nguyên Yellowstone là đỉnh Washburn cao 3.122 m (10.243 ft)

Hệ động thực vật

1.700 loài cây gỗ và các dạng thực vật có mạch khác là bản địa của vườn quốc gia. Khoảng 170 loài khác là loài xâm lấn không bản địa. Trong số 8 loài cây lá kim đã lập hồ sơ, các rừng thông Lodgepole che phủ 80% tổng số diện tích rừng. Các loài cây lá kim khác, như linh sam cận núi cao, vân sam Engelmann, linh sam Douglas núi Rocky và thông vỏ trắng, được tìm thấy như là các lùm cay thưa thớt trong suốt cả vườn quốc gia. Vào năm 2007, thông vỏ trắng bị nấm gỉ sắt thông vỏ trắng đe dọa; tuy nhiên, nó chủ yếu diễn ra tại các khu rừng phía bắc và tây. Tại Yellowstone, khoảng 7% thông vỏ trắng bị nấm này gây hại, trong khi tại tây bắc Montana thì gần như toàn bộ thông vỏ trắng đều bị nấm gây hại. Dương rung và liễu là các loài cây lá sớm rụng phổ biến nhất tại đây. Các rừng dương rung đã suy giảm đáng kể từ đầu thế kỷ 20, nhưng các nhà khoa học tại Đại học bang Oregon đã góp phần vào việc phục hồi dương rung bằng cách đưa chó sói trở lại đây để làm thay đổi thói quen gặm lá của nai sừng tấm bản địa.

Tại đây có vài chục loài thực vật có hoa đã được nhận dạng, phần lớn ra hoa trong khoảng tháng 5 tới tháng 9. Cỏ roi ngựa cát Yellowstone là loài hiếm chỉ tìm thấy tại Yellowstone. Nó có quan hệ họ hàng gần với các loài sinh sống trong khu vực có khí hậu nóng hơn, làm cho nó trở thành kỳ dị tại đây. Khoảng 8.000 cụm loài hoa hiếm này sống tren các vùng đất cát ven bờ hồ Yellowstone, ngay phía trên mực nước.

Bò bizon gặm cỏ gần suối nước nóng

Tại Yellowstone có khoảng 60 loài động vật có vú, bao gồm cả loài nguy cấp là sói xám, các loài bị đe dọa như linh miêu và gấu xám. Các loài thú lớn khác còn có bò bizon, gấu đen, nai sừng tấm, nai anxet, hươu đuôi đen, dê núi, linh dương sừng tỏa, cừu sừng to và sư tử núi. Bắt đầu từ năm 1914, trong cố gắng nhằm bảo vệ quần thể nai sừng tấm, Quốc hội Hoa Kỳ đã cho lập quỹ để sử dụng vào mục đích "tiêu diệt chó sói, chó đồng cỏ và các động vật khác gây tổn hại cho nông nghiệp và gia súc" trên các vùng đất công. Các thợ săn của Vườn quốc gia đã thực hiện nhiệm vụ này và vào năm 1926 họ đã bắn giết 136 chó sói và dường như chó sói đã biến mất khỏi Yellowstone. Sự tiêu diệt còn tiếp diễn tới năm 1935 khi Cục Vườn quốc gia chấm dứt hoạt động này. Với sự thông qua của Luật về loài nguy cấp năm 1973 thì chó sói là một trong số những loài động vật có vú được liệt kê đầu tiên. Sau khi chó sói bị tiêu diệt khỏi Yellowstone thì chó sói đồng cỏ trở thành động vật ăn thịt hàng đầu. Tuy nhiên, do nó không thể hạ được những con thú lớn nên quần thú lớn trở nên què quặt và bệnh hoạn.

Vào thập niên 1990, chính quyền liên bang đã thay đổi quan điểm về sói. Trong một quyết định gây mâu thuẫn của Cục Cá và Động vật hoang dã Hoa Kỳ, 66 con sói thung lũng Mackenzie, được nhập khẩu từ Canada, đã được du nhập vào vườn quốc gia này. Các cố gắng tái du nhập đã thành công với quần thể tương đối ổn định. Một khảo sát tiến hành năm 2005 thông báo họ phát hiện 13 bầy sói, tổng cộng 118 con tại Yellowstone và 326 trong toàn bộ hệ sinh thái.

Khí hậu

Thời tiết ở Vườn quốc gia Yellowstone có thể thay đổi rất nhanh từ đầy nắng sang se lạnh và mưa, vì vậy việc mang theo thêm quần áo để phòng khi trời rét là điều rất quan trọng mà có thể được sử dụng khi cần thiết. Tuyết có thể rơi vào Yellowstone tại bất kỳ thời gian của năm.

• Mùa hè: Nhiệt độ ban ngày thường trong những năm 70 thường giao động vào khoảng 25 °C và đôi khi trong những năm 80 là vào khoảng30 °. Ban đêm thường mát mẻ và nhiệt độ có thể giảm xuống dưới mức đóng băng ở những nơi có độ cao cao hơn. Dông rất phổ biến trong các buổi chiều.
• Mùa đông: Nhiệt độ thường giao động từ không đến 20 °F (-20 °C và -5 °C) trong suốt cả ngày. Nhiệt độ dưới không trong ban đêm rất phổ biến. Nhiệt độ thấp kỷ lục là -66 °F (-54 °C).

Tới đây

Yellowstone National Park area map

Ăn uống

Hầu hết các là đề có bán thức ăn và có thể có snack bar. Một số khách sạn và cafeterias như:

• Canyon Lodge Dining Room. Open June–September. Breakfast 7AM - 10AM, lunch 11:30AM - 2:30PM, dinner 5PM - 10PM. Offers a breakfast buffet, a la carte lunch, and an upscale sit-down dinner. Dress is casual and reservations are not accepted. Dinner entrees include prime rib, stuffed trout, and a decent wine list. $15-$25 per person for dinner. 

• Canyon Lodge Cafeteria. June - September. Breakfast 6:30AM - 11AM, Lunch/Dinner 11:30AM - 9:30PM. A good option for budget dining, with a decent variety of breakfast fare, sandwiches, wraps, and soups. Breakfast from $5, sandwiches and wraps from $7. 

• Canyon Lodge Deli. Open June–September from 7:30AM - 9:30PM (through September), 7:30AM - 7PM (in late September). Snacks, beverages, deli sandwiches and ice cream. Sandwiches from $5. 

• Grant Village Dining Room, ☎ 1-866-439-7375NOCC. Open late May through September. Breakfast 6:30AM - 10AM, Lunch 11:30AM - 2:30PM, Dinner 5PM - 10PM. Upscale dining in Grant Village, with options such as bison top sirloin and wild Alaska salmon. Also offers a breakfast buffet for $12 and lunch options such as burgers and wraps for around $10. Dinner reservations are required, dress code is casual. $20-$30 per person for dinner. 

• Grant Village Lakehouse Restaurant. Open late May through September for breakfast and dinner only.. Located with an excellent lake view, offering casual fare such as burgers, sandwiches and salads. There is also a selection of wines and beers available. $10-$15 per person. 

• Lake Lodge Cafeteria. Open June–September for breakfast, lunch and dinner. Cafeteria dining including standard breakfast options, sandwiches, salads, and soups. $6-$12 per person. 

• Lake Yellowstone Hotel Dining Room, ☎ 1-866-439-7375NOCC. Open early May through late September. Breakfast 6:30AM - 10:30AM, Lunch 11:30AM - 2:30PM, Dinner 5PM - 10PM. Upscale dining in the Lake area. Continental breakfast and breakfast buffet available daily, lunch options include specialty sandwiches and burgers. Dinner options include lobster ravioli and rack of lamb. Approximately seventy wines are available on the wine list. Dinner reservations recommended, dress code is casual. 

• Lake Deli. Open late May to late September. Breakfast 6:30AM - 10:30AM, Sandwiches 10:30AM - 8:30PM. Deli sandwiches, soups, non-alcoholic beverages and cookies. $6-$10 per person. 

• Mammoth Hotel Dining Room, ☎ 866-439-7375NOCC. Open early may through early October and late December through early March. Breakfast 6:30AM - 10AM, Lunch 11:30AM - 2:30PM, Dinner 5PM - 10PM. Upscale dining including options such as bison top sirloin and stuffed chicken breast. A decent wine list is also available. Reservations suggested during the winter season. $15-$25 per person. 

• Mammoth Terrace Grill. Open late April through mid-October. The breakfast menu includes sandwiches, cereals, juice and coffee. The deli menu includes burgers, chicken sandwiches, salads, value meals and hand-dipped ice cream. 

• Old Faithful Inn Bear Paw Deli. Open mid-May through mid-October from 6AM to 8PM. Deli sandwiches, continental breakfast, non-alcoholic beverages, beers and wine. $7-$10 per person. 

• Old Faithful Inn Dining Room, ☎ 1-866-439-7375NOCC. Open mid-May through mid-October. Breakfast: 6:30AM - 10AM, Lunch 11:30AM - 2:30PM, Dinner 5PM - 10PM. Breakfast buffet $12 per person, lunchtime "western" buffet is $14 per person and dinner buffet is $26 per person. Alternately, a standard menu is available for any meal featuring upscale options. A decent wine list is available. Dinner reservations are recommended, dress code is casual. $20-$30 per person. 

• Old Faithful Lodge Cafeteria and Bake Shop. Open early May through early October. Offers lunch and dinner from various serving stations including sandwiches, meatloaf, turkey, salads, etc. Outside of the cafeteria is the snack shop, offering fresh-baked muffins, bagels, sandwiches and soft-serve ice cream. $7-$12 per person. 

• Old Faithful Snow Lodge Obsidian Dining Room. Open during the summer from early May through late October (breakfast and dinner) and in the winter from mid-December through early March (breakfast, lunch and dinner). Upscale dining including bison short ribs and wild Alaska salmon. Seating is first-come, first served for all meals. Breakfast is à la carte. Dinner reservations required in winter. $20-$30 per person. 

• Old Faithful Snow Lodge Geyser Grill. Open during the summer from late April through early November and in the winter from mid-December through mid-March. A take-out restaurant offering breakfast, lunch and dinner and specializing in burgers, chicken sandwiches, value meals, deli sandwiches, salads and more. The ceiling of the restaurant features whimsical character carvings. A small selection of beer and wine is also served. $6-$9. 

• Roosevelt Lodge Dining Room. Early June through early September. Breakfast 7AM - 10AM, Lunch 11:30AM - 4:30PM, Dinner 4:30PM - 9:30PM. Old West "cowboy" style dining including such fare as "Teddy's top sirloin" and mesquite smoked chicken. "After dinner libations" include an extensive selection of beers, wines and cocktails. $20-$25 per person. 

• Roosevelt Old West Dinner Cookout. Early June through early September. After a ride via horse or wagon to the cookout site guests are given a steak and all-you-can-eat sides. Entertainment is provided at the cookout, usually a cowboy singer. $57 by wagon, $75 for a one hour horse ride, $84 for a two hour horse ride.