Quần đảo Bắc Mariana

Quần đảo Bắc Mariana, tên chính thức là Thịnh vượng chung Quần đảo Bắc Mariana (Commonwealth of the Northern Mariana Islands), là một nước thịnh vượng chung liên hiệp chính trị với Hoa Kỳ và nằm ở một vị trí chiến lược trong miền tây Thái Bình Dương. Nó bao gồm 15 đảo, nằm ở khoảng ba phần tư đường từ Hawaii tới Philippines. Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ báo cáo tổng diện tích đất của quần đảo là 463,63 km² (179,01 dặm vuông).

Dân số của quần đảo là 80.362 (ước tính vào năm 2005). Điều tra dân số chính thức năm 2000 của Hoa Kỳ cho biết con số là 69.221[1]. Cũng lưu ý rằng Quần đảo Mariana có tỉ lệ giới tính nữ và nam cao nhất thế giới, trung bình cứ 77 nam thì có 100 nữ.

Tổng quan

Lịch sử

Các nước châu Âu chiếm đóng

Cuộc thám hiểm khu vực này lần đầu tiên của người châu Âu là do Ferdinand Magellan thực hiện năm 1521. Ông đổ bộ lên Đảo Guam cạnh đó và tuyên bố chủ quyền quần đảo cho Tây Ban Nha. Sau khi ông gặp mặt người bản thổ và được cho tỉnh dưỡng nghỉ ngơi ăn uống, để đổi lại người bản thổ Chamorros tự ý lấy một chiếc xuồng nhỏ thuộc đội thuyền của Magellan. Chuyện này đã dẫn đến sự xung đột văn hóa vì đối với văn hóa cổ của người Chamorro, có rất ít nếu không nói là không có gì là của riêng và chuyện lấy đồ mà mình cần giống như xuồng để đi câu cá thì không thể xem đó là ăn cắp trong mắt người dân địa phương.

Vì hiểu lầm văn hóa, khoảng sáu người dân địa phương bị hạ sát và một làng với 40 căn nhà bị đốt cháy trước khi chiếc xuồng được lấy lại và cả dãy quần đảo sau này có một cái tên đầu kinh bỉ là Islas de los Ladrones ("Quần đảo của những kẻ trộm").

Quần đảo sau đó bị Tây Ban Nha thôn tính và quản lý từ Philippines như là một phần của Đông Ấn thuộc Tây Ban Nha. Người Tây Ban Nha xây một Cung điện Hoàng gia tại Guam cho Thống đốc Quần đảo (dấu vết của nó vẫn còn thấy vào năm 2006).

Guam là một trạm dừng chân quan trọng từ Mexico cho các đội thuyền buồm mang vàng và nhiều đồ quý giá khác giữa Philippines và Tây Ban Nha. Có nhiều thuyền buồm Tây Ban Nha bị chìm mà không tìm lại được ngoài khơi Guam.

Năm1668 quần đảo được Padre Diego Luis de Sanvitores đặt tên lại là Las Marianas là tên của Mariana nước Áo, hóa phụ của vua Tây Ban Nha Philip IV.

Gần như toàn bộ thổ dân trên quần đảo chết dần mòn dưới sự cai trị của Tây Ban Nha, nhưng những người dân định cư mới, chủ yếu là người từ Philippines và Quần đảo Caroline, được đưa vào để tăng dân số cho quần đảo. Mặt dù vậy, dân số người Chamorro dần dần đột tăng và tiếng Chamorro, tiếng Phi và tiếng Caroline trên căn bản vẩn khác biệt trên quần đảo cho đến ngày nay.

Quần đảo Mariana bị Đức kiểm soát một thời kỳ ngắn ngủi khi Tây Ban Nha bán quần đảo cho Đức, ngoại trừ Guam. Năm 1919 Nhật Bản xâm lược và chiếm đóng quần đảo và Hội Quốc Liên, tiền thân của Liên Hiệp Quốc trao ủy thác quần đảo cho Nhật Bản.

Thuộc địa của Nhật Bản

Đế quốc Nhật Bản chiếm Đảo Guam trong Đệ nhị Thế chiến và dời chính quyền cai trị Nhật Bản về Guam. Nhật Bản sát nhập Quần đảo Mariana mà không có sự ủng hộ của người cư dân của quần đảo và quân đội Nhật Bản bị tố cáo là đã thực hiện tội diệt chủng trong thời gian chiếm đóng quần đảo, bao gồm việc tra tấn và tàn sát cư dân trên cả Đảo Guam và quần đảo Bắc Mariana.

Hoa Kỳ chiếm hữu

Năm 1944, Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ chiếm Guam với một giá rất đắt về sinh mạng. Từ ngoài biển nhìn vào thì không thấy các pháo đài phòng thủ của Nhật Bản. Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ phần lớn bị quét ngã như rạ bởi lực lượng phòng thủ của Nhật Bản khi họ tiến đến gần. Tuy nhiên Thủy quân Lục chiến thành công và lấy được cả Saipan và các đảo xa hơn về phía bắc. Tư lệnh Nhật Bản viết thư cho Thiên hoàng Hirohito xin lỗi vì để mất quần đảo và rồi tự sát.

Ngày 15 tháng 6 năm 1944, Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ đổ bộ lên quần đảo và cuối cùng đánh thắng Trận Saipan trong ba tuần giao tranh ác liệt. Quần đảo Mariana là phần cực điểm trong trang cuối cùng của cuộc chiến khi Tinian cung cấp điểm xuất phát cho việc dội bom Hiroshima.

Và đây là ghi chú bên lề bất thường, với việc ký hiệp ước đình chiến, cuộc chiến chưa hẳn là chấm dứt đối với tất cả mọi người. Vào năm 1972, Shoichi Yokoi, một người lính Nhật Bản đã sống ẩn núp gần ngôi làng Talofofo từ thời Đệ nhị Thế chiến. Ông ta là người lính cuối cùng còn đang thi hành nhiệm vụ khi người Nhật Bản rời bỏ Guam, và gia đình ông nghĩ rằng ông đã chết trong lúc chiến đấu.

Thịnh vượng chung[sửa]Sau khi Nhật Bản bại trận, quần đảo được quản lý bởi Hoa Kỳ như là một phần của Lãnh thổ Ủy thác Quần đảo Thái Bình Dương của Liên Hiệp Quốc; như thế về quốc phòng và đối ngoại là trách nhiệm của Hoa Kỳ. Cư dân Quần đảo Bắc Mariana quyết định vào năm 1970 là không giành độc lập nhưng thay vì vậy mở một nối liên kết gần gũi với Hoa Kỳ. Thương lượng để tìm một tình trạng chính trị lãnh thổ bắt đầu vào năm 1972. Một hiệp ước thành lập khu thịnh vượng chung liên hiệp chính trị với Hoa Kỳ được chấp thuận vào năm 1975. Một chính quyền mới và hiến pháp mới bắt đầu có hiệu lực vào năm 1978.

Địa lý và khí hậu

Quần đảo Mariana cùng với Guam ở phía nam, hợp thành Quần đảo Mariana.

Các đảo phía nam là đảo đá vôi với nền đất bằng phẳng và có các dãy đá san hô viền quanh. Các đảo phía tây là đảo núi lửa, có núi lửa vẫn còn hoạt động như trên Anatahan, Đảo Pagan và Agrihan. Núi lửa trên Agrihan là điểm cao nhất trong quần đảo (965 mét). Khoảng một phần năm đất đai trồng trọt được, một phần mười là các đồng cỏ thiên nhiên. Nguồn lợi thiên nhiên chủ yếu là cá nhưng cũng là điều gây nên mâu thuẫn với việc bảo vệ các loài vật thú hiếm. Những phát triển trước đây tạo ra các vùng chứa rác mà cần phải dọn dẹp và nó cũng gây ra ô nhiễm nguồn nước ngầm tại Saipan, có thể đã mang đến bệnh tật.

Anatahan là một đảo núi lửa nhỏ, 120 km (80 dặm) về phía bắc của Đảo Sapan và 320 km (200 dặm) về phía bắc Guam. Đảo dài khoảng 9 km (5.6 dặm) và rộng khoảng 3 km (2 dặm). Anatahan bỗng nhiên phun lửa từ miệng núi lửa phía đông vào ngày 10 tháng 5 năm 2003 lúc 5:00 p.m. (17:00h). Từ lúc đó đến nay nó tiếp tục thay đổi giữa giai đoạn phun và bình lặng. Vào ngày 6 tháng 4 năm 2005, khoảng 50.000 mét khối tro bụi và đá bị tung lên, tạo thành một đám mây lớn và đen trôi về phía nam trên Saipan và Tinian. Những lần phun vừa qua khiến nhiều chuyến bay thương mại phải đổi đường bay.

Quần đảo có khí hậu nhiệt đới biển trung hòa bởi gió mùa đông bắc hay còn gọi là gió mậu dịch. Có ít thay đổi nhiệt độ giữa các mùa; mùa khô từ tháng 12 đến tháng 6, và mùa mưa từ tháng 7 đến tháng 10 có thể có bão. Sách ghi Kỷ lục Thế giới Guinness (Guinness Book of World Records) nói rằng Saipan có nhiệt độ đều hòa nhất thế giới

Đến

Nhập cư vào CNMI đã được chuyển giao cho chính phủ liên bang Hoa Kỳ trong năm 2009. Công dân Hoa Kỳ có thể nhập với bằng chứng về quyền công dân (hoặc hộ chiếu). Nhập cảnh vào CNMI được phép tất cả các công dân nước ngoài được phép vào phần còn lại của Hoa Kỳ: du khách theo chương trình miễn thị thực và những người có thị thực hợp lệ.

Ngoài ra, CNMI (cùng với Guam) tham gia chương trình miễn visa Guam-CNMI. Chương trình này cho phép nhập cảnh miễn thị thực lên đến 45 ngày đối với công dân các nước Brunei, Malaysia, Nauru, Papua New Guinea, Đài Loan (chỉ trên các chuyến bay thẳng từ Đài Loan), và Hồng Kông miễn là họ có hộ chiếu hợp lệ, giấy tờ chứng minh đi tiếp hoặc quay về, và chỉ có giá trị cho những người đến trên, các chuyến bay thương mại thường lệ. Công dân của một số nước có đủ điều kiện cho chương trình miễn thị thực liên bang, Úc, Nhật Bản, New Zealand, Hàn Quốc, Singapore, và Vương quốc Anh, cũng được cho phép nhập cảnh và theo Guam-CNMI VWP và có thể nhập theo một trong hai chương trình. Đi đến các vùng khác của Hoa Kỳ bên ngoài CNMI & Guam thuộc Guam-CNMI VWP không được phép. Cư dân của Hồng Kông phải xuất trình chứng minh nhân dân Hong Kong hợp lệ và được phép nhập cảnh bằng hoặc là hộ chiếu Hồng Kông Hộ hoặc chiếu hoặc Anh Quốc (hải ngoại nước ngoài). Cư dân của Đài Loan phải xuất trình căn cước Trung Hoa dân quốc hợp lệ cùng với hộ chiếu Trung Hoa Dân Quốc. Công dân của Nga có đủ điều kiện tạm tha (về cơ bản giống như du lịch miễn thị thực) để nhập quần đảo Northern Marianas (nhưng không Guam). Vì sự khác biệt trong yêu cầu đầu vào, kiểm tra nhập cư đầy đủ được thực hiện khi đi du lịch đến / từ Guam.

Bằng máy bay

Cửa ngõ quốc tế chính trong quần đảo Mariana là Saipan. Có các chuyến bay thường xuyên từ Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan, nhưng du khách đến từ Mỹ sẽ phải kết nối trong Guam, quá cảnh qua các nước được liệt kê trên đây.

Bằng thuyền

Không có dịch vụ phà lịch đến các đảo. Thỉnh thoảng du thuyền, tàu du lịch, tàu quân sự hoặc dừng lại ở cổng cho một chuyến thăm ngắn ngủi.