Guyane thuộc Pháp

Vị trí
Quốc kỳ
Thông tin cơ bản
Thủ đô	Cayenne (Paris)
Chính phủ	Tỉnh hải ngoại của Pháp
Tiền tệ	Euro (EUR)
Diện tích	91.000 km2
Dân số	199.509 (ước tính tháng 7 năm 2006)
Ngôn ngữ	Tiếng Pháp
Tôn giáo	Công giáo Rôma
Mã số điện thoại	+

Guyane thuộc Pháp hay Gai-a-na thuộc Pháp (tiếng Pháp: Guyane française, tiếng Anh: French Guiana, tên chính thức là Guyane) là một tỉnh hải ngoại (tiếng Pháp: département d'outre-mer, hay DOM) của Pháp, nằm ở bờ bắc của Nam Mỹ. Tiếng Việt vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 còn phiên âm xứ này là Nguy Gian và Guy An. Giống như những tỉnh hải ngoại khác, Guyane thuộc Pháp cũng là một vùng hải ngoại của Pháp, một trong 27 vùng của Pháp. Là một thành phần của nước Pháp, Guyane thuộc Pháp là một lãnh thổ thuộc Liên minh châu Âu, và đơn vị tiền tệ hiện nay là euro.

Tổng quan

Lịch sử

Bản đồ cổ vẽ vùng duyên hải miền bắc châu Nam Mỹ và xứ Guyane Guyane thuộc Pháp thuở trước chỉ có thổ dân châu Mỹ sinh sống. Sau khi người Pháp đặt chân đến đây vào thế kỷ 17 thì Guyane được dùng làm nơi lưu đày tội nhân. Chính quyền Pháp xây một hệ thống nhà ngục từ năm 1852 đến năm 1951 ở Guyane để thỏa mãn hai nhu cầu, vừa là một cách biệt giam phạm nhân, vừa là cách đưa dân sang khai phá đất hoang.

Cuộc tranh chấp chủ quyền với Brasil vào cuối thế kỷ 19 tạo cơ sở cho một quốc gia mới ra đời ở vùng biên giới chưa phân định. Với thủ đô là Counani, cư dân vùng đó tự xưng là "Cộng hòa Guyane Độc lập" (tiếng Pháp: La République de la Guyane indépendante) và ủng hộ lập trường thân Pháp, chống lại Brasil. Counani tồn tại từ năm 1886 đến 1891 thì bị Brasil sáp nhập sau khi chính phủ Thụy Sĩ đứng làm trung gian hòa giải và phán quyết rằng vùng tranh chấp thuộc chủ quyền Brasil.

Năm 1946, Guyane thuộc Pháp trở thành một tỉnh hải ngoại của Pháp. Thập niên 1970 chứng kiến hàng ngàn dân tỵ nạn H'Mông từ Lào sang định cư. Năm 1986, 800 người Thượng thuộc sắc tộc Stieng trốn khỏi Việt Nam cũng được chính phủ Pháp nhận cho định cư ở Guyane thuộc Pháp. Năm 1964, Tổng thống Pháp Charles de Gaulle đã quyết định xây dựng một căn cứ du hành vũ trụ tại Guyane thuộc Pháp. Căn cứ này được dự định sẽ thay thế căn cứ Sahara tại Algeria và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở Guyane thuộc Pháp. Tỉnh này được đánh giá là địa điểm đặc biệt thích hợp vì nằm gần đường xích đạo và có thể tiếp cận một khu vực đại dương rộng lớn để dùng làm làm vùng đệm. Trung tâm vũ trụ Guyane, nằm ven bờ biển gần Kourou, đã phát triển đáng kể từ sau những lần phóng tên lửa "Véronique" ban đầu. Trung tâm này nay là một phần của ngành công nghiệp không gian châu Âu và đã có các thành công mang tính thương mại như khi phóng Ariane 4 và Ariane 5.

Phong trào đòi tự trị cho Guyane thuộc Pháp dấy lên vào thập niên 1970 và 1980 nhưng sau nguôi dần.

Địa lý

Mặc dù chia sẻ tương đồng văn hóa với các lãnh thổ nói tiếng Pháp ở Caribe, Guyane thuộc Pháp thường không được xem là một phần của khu vực địa lý này, lý do là vì biển Caribe nằm cách xa Guyane thuộc Pháp hàng trăm km về phía tây, ở sau cung đảo Tiểu Antilles. Tuy nhiên, ranh giới mà người ta định ra cho Caribe đã thay đổi theo thời gian. Về mặt lịch sử, ranh giới của Caribe ở mức độ lớn nhất của nó trong các thế kỷ 17 và 18 và lúc đó thì Guyane thuộc Pháp nằm ở rìa và trong một số giai đoạn nó có thể được cho là một phần của bản thân Caribe.

Guyane thuộc Pháp nằm giữa 2° và 6° vĩ Bắc, và từ 51° đến 53° kinh Tây. Lãnh thổ này gồm có hai khu vực địa lý chính: một dải duyên hải nơi đa phần cư dân sinh sống, và vùng rừng mưa rậm rạp và gần như không thể tiếp cận dần cao lên đến các đỉnh khiêm tốn của dãy núi Tumuk Humak dọc theo biên giới với Brasil. Đỉnh cao nhất tại Guyane thuộc Pháp là Bellevue de l'Inini ở Maripasoula với cao độ 851 m (2.792 ft). Các ngọn núi khác bao gồm Mont Machalou (782 m (2.566 ft)), Pic Coudreau (711 m (2.333 ft)) và Mont St Marcel (635 m (2.083 ft)), Mont Favard (200 m (660 ft)) và Montagne du Mahury (156 m (512 ft)).

Có một số hòn đảo nhỏ nằm gần bờ biển tại Guyane thuộc Pháp, ba hòn đảo Îles du Salut (quần đảo Cứu rỗi) bao gồm đảo Diable, và hòn đảo biệt lập Îles du Connétable nằm xa hơn về phía đông. Đập thủy điện ở phía bắc của Guyane thuộc Pháp đã hình thành nên một hồ nhân tạo. Guyane thuộc Pháp cũng có nhiều sông, trong đó có sông Waki.

Tính đến năm 2007, rừng mưa Amazone, nằm ở phần xa xôi nhất của tỉnh, được bảo hộ trong khuôn khổ vườn Amazone Guyane, một trong mười vườn quốc gia của Pháp. Diện tích của vườn là 33.900 kilômét vuông (13.090 sq mi) thuộc các xã Camopi, Maripasoula, Papaïchton, Saint-Élie và Saül.

Kinh tế

Do là một bộ phận đầy đủ của nước Pháp, Guyane thuộc Pháp là một phần của Liên minh châu Âu và Eurozone; tiền tệ của tỉnh là euro. .gf là tên miền quốc gia (ccTLD) dành cho Guyane thuộc Pháp, song .fr thường được dùng thay thế.

Năm 2008, GDP của Guyane thuộc Pháp theo tỷ giá hối đoái thị trường là US$4,72 tỉ (€3,21 tỉ), trở thành nền kinh tế lớn nhất Guyana, và là nền kinh tế lớn thứ 11 tại Nam Mỹ. Guyane phụ thuộc nặng vào Chính quốc Pháp trên các lĩnh vực trợ cấp, thương mại và hàng hóa. Các ngành công nghiệp chính là đánh cá (chiếm ba phần tư xuất khẩu), khai thác vàng và gỗ. Ngoài ra, Trung tâm vũ trụ Guyane tại Kourou chiếm 25% tổng GDP và tạo việc làm cho 1.700 người.

Đến

Về nhập cảnh, Guyane thuộc Pháp có các luật khác nhau. French Guiana không nằm trong hiệp ước Schengen. Đối với các quốc gia láng giềng (Brazil, Suriname, cộng hòa Dominica,..) người ta đến Paris dễ hơn đến thủ đô của nó là Cayenne.

Bằng đường hàng không

Félix Eboué Airport (CAY)

• Từ Belem, Brazil, bằng Surinam Airways
• Từ Martinique và Guadeloupe, bằng Air France
• Từ Paramaribo, Surinam, bằng Surinam Airways
• Từ Paris, bằng Air France và Air Caraibes
• Từ Miami bằng Air France

Mua sắm