Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Kazakhstan”

'''Cộng hoà [[Kazakhstan|Kazakhstan]]''' (tiếng Kazakh: Қазақстан Республикасы, Qazaqstan Respublïkası; tiếng Nga: Республика Казахстан, Respublika [[Kazakhstan|Kazakhstan]]; phát âm: Ca-dắc-xtan) là một quốc gia trải rộng trên phần phía bắc và trung tâm của lục địa Á-Âu. Diện tích của [[Kazakhstan|Kazakhstan]] là 2.717.300 km², rộng lớn hơn cả Tây Âu. [[Kazakhstan|Kazakhstan]] là quốc gia có diện tích đứng hàng thứ chín thế giới. Nước này có một phần nhỏ lãnh thổ nằm ở bờ phía tây sông Ural, thuộc phần [[Châu Âu|Châu Âu]].

Trong hầu hết lịch sử lãnh thổ của [[Kazakhstan|Kazakhstan]] hiện đại từng là nơi sinh sống của các bộ tộc du mục. Tới thế kỷ 16 người Kazakh xuất hiện như một nhóm riêng biệt, được phân chia thành ba hãn quốc. Người Nga bắt đầu tiến vào thảo nguyên Kazakh ở thế kỷ 18, và tới giữa thế kỷ 19 toàn bộ [[Kazakhstan|Kazakhstan]] là một phần của Đế chế Nga. Sau cuộc cách mạng tháng 10 Nga năm 1917, và cuộc nội chiến sau đó, lãnh thổ [[Kazakhstan|Kazakhstan]] được tổ chức lại nhiều lần trở thành Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakh năm 1936, một phần của Liên bang Xô viết. Trong thế kỷ 20, [[Kazakhstan|Kazakhstan]] là nơi diễn ra nhiều dự án lớn của Liên xô, gồm cả chiến dịch Đất chưa Khai phá của Khrushchev, Sân bay vũ trụ Baikonur, và Semipalatinsk "Polygon", địa điểm thử nghiệm vũ khí hạt nhân chính của Liên xô.

[[Kazakhstan|Kazakhstan]] tuyên bố độc lập ngày 16 tháng 12 năm 1991, nước cộng hoà cuối cùng của Liên xô thực hiện điều này. Lãnh đạo thời cộng sản của họ, Nursultan Nazarbayev, trở thành tổng thống mới. Từ khi độc lập, [[Kazakhstan|Kazakhstan]] đã theo đuổi một chính sách đối ngoại cân bằng và nỗ lực phát triển nền kinh tế, đặc biệt là công nghiệp hydrocarbon. Tuy triển vọng kinh tế đang được cải thiện, Tổng thống Nazarbayev vẫn duy trì sự kiểm soát chặt chẽ với nền chính trị trong nước. Tuy vậy, danh tiếng quốc gia của [[Kazakhstan|Kazakhstan]] vẫn đang được tạo lập. Hiện [[Kazakhstan|Kazakhstan]] được coi là quốc gia có ưu thế tại vùng Trung Á. Nước này là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế, gồm cả Liên hiệp quốc, Đối tác vì hoà bình của NATO, Cộng đồng các quốc gia độc lập, và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải. Năm 2010, [[Kazakhstan|Kazakhstan]] làm chủ tịch Tổ chức An ninh và Hợp tác [[Châu Âu|Châu Âu]].

[[Kazakhstan|Kazakhstan]] đa dạng về sắc tộc và văn hoá, một phần bởi những cuộc trục xuất hàng loạt nhiều nhóm sắc tộc tới nước này trong thời kỳ cầm quyền của Stalin. Người Kazakh là nhóm lớn nhất. [[Kazakhstan|Kazakhstan]] cho phép tự do tôn giáo, và nhiều [[Đức|Đức]]đức tin khác nhau có hiện diện tại nước này. Hồi giáo là tôn giáo chính. Tiếng Kazakh là ngôn ngữ quốc gia, trong khi tiếng Nga cũng được chính thức sử dụng như một ngôn ngữ "tương đương" (với tiếng Kazakh) trong các định chế của [[Kazakhstan|Kazakhstan]].

Với diện tích khoảng 2.7 triệu km², [[Kazakhstan|Kazakhstan]] là quốc gia rộng thứ chín trên thế giới và là quốc gia không giáp biển có diện tích lớn nhất. Diện tích của [[Kazakhstan|Kazakhstan]] tương đương với diện tích của vùng Tây Âu. Nước này chia sẻ đường biên giới với các nước Nga (6648 km), [[Uzbekistan|Uzbekistan]] (2203 km), Trung Quốc (1533 km), Kyrgyzstan (1051 km), Turkmenistan (379 km). Các thành phố chính gồm Astana (thủ đô từ năm 1997), Almaty (thủ đô cũ), Karaganda, Shymkent, Semey và Turkestan.

Địa hình từ tây sang đông trải dài từ bờ biển Caspian đến dãy núi Altay, từ phía bắc là đồng bằng Tây Siberia đến phía nam là các hoang mạc khô cằn của vùng Trung Á. Thảo nguyên [[Kazakhstan|Kazakhstan]] có diện tích khoảng 804.500 km², chiếm một phần ba diện tích đất nước và là vùng thảo nguyên lớn nhất trên thế giới. Trong các thảo nguyên có nhiều đòng cỏ và các hoang mạc cát. Các sông và hồ quan trọng ở [[Kazakhstan|Kazakhstan]] bao gồm: biển Aran, sông Ili, sông Irtysh, sông Ural, hồ Balkhash và hồ Zaysan.

Do có khí hậu lục địa nên biên độ nhiệt trong năm của [[Kazakhstan|Kazakhstan]] rất lớn. Mùa hạ nhiêt độ lên cao, trung bình đạt hơn 25 °C, nhưng đến mùa đông nhiệt độ lại xuống rất thấp, có lúc xuống hơn -20 °C. Chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm cũng rất lớn. Lượng mưa ít và tập trung chủ yếu vào mùa hạ.

[[Kazakhstan|Kazakhstan]] là một nước cộng hoà tổng thống. Tổng thống là Nursultan Nazarbayev. Tổng thống cũng là tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang và có quyền phủ quyết luật. Có ba phó thủ tướng và 16 bộ trưởng. Karim Massimov đã giữa chức thủ tướng từ ngày 10 tháng 1 năm 2007.

[[Kazakhstan|Kazakhstan]] có một Nghị viện lưỡng viện, gồm hạ viện (Majilis) và thượng viện (Thượng viện [[Kazakhstan|Kazakhstan]]). Các quận bầu cử riêng biệt bầu ra 67 ghế trong Majilis; cũng có 10 thành viên được bầu theo danh sách bầu cử đảng phái chứ không phải qua các quận bầu cử riêng biệt. Thượng viện có 39 thành viên. Hai thượng nghị sĩ được lựa chọn bởi mỗi nhóm bầu cử (Maslikhats) thuộc 16 đơn vị hành chính chính của [[Kazakhstan|Kazakhstan]] (14 tỉnh, cộng thêm hai thành phố Astana và Almaty). Tổng thống chỉ định bảy thượng nghị sĩ còn lại. Các đại biểu Majilis và chính phủ đều có quyền đề xuất luật [[Pháp|Pháp]]pháp, dù chính phủ đề xuất hầu hết luật [[Pháp|Pháp]]pháp được Nghị viện xem xét.

[[Kazakhstan|Kazakhstan]] giáp Nga về phía bắc, Trung Quốc về phía đông nam, hai nước Trung Á là [[Uzbekistan|Uzbekistan]] và Kyrgyzstan về phía nam. [[Kazakhstan|Kazakhstan]] cũng có đường bờ biển với 2 biển là biển Aral và biển Caspia.

*[[Astana|Astana]] (tiếng [[Kazakhstan|Kazakhstan]]: Астана; tên trước đây có Akmola, Akmolinsk, Tselinograd, và Aqmola), là thủ đô và là thành phố lớn thứ hai (sau [[Almaty|Almaty]]) của [[Kazakhstan|Kazakhstan]].

* [[Atyrau|Atyrau]] — thủ phủ dầu khí của [[Kazakhstan|Kazakhstan]].

* [[Shymkent|Shymkent]] — thành phố lớn thứ 3 [[Kazakhstan|Kazakhstan]].